H - h
habi
overg. ww.
hebben; in het bezit zijn van.
Zie trefwoord: abi.
hafu
znw.
half.
Zie trefwoord: afu.
Haiti
znw.
iemand uit Haiti.
Zie trefwoord: Aiti1.
hali
overg. ww.
trekken, slepen; binnenhalen.
Zie trefwoord: ali.
haliki
overg. ww.
luisteren; horen.
Zie trefwoord: aliki1.
hati1
bnw.
heet; hoge temperatuur.
Zie trefwoord: ati3.
hati2
overg. ww.
pijn doen.
Zie trefwoord: ati4.
haw
onoverg. ww.
oud zijn.
A haw toobi fu eside, yu á mu denki en moo.
Di den tu man tuka anga denseefi na tapu uku, ne den bigin feti, bika den abi wan haw toobi kaba.
syn:
gaandi1;
ant:
nyun.
Van: GE.
Etym.:
oud
.
hebi
onoverg. ww.
zwaar zijn.
Zie trefwoord: ibi.
hede
znw.
hoofd (van een levend wezen).
Zie trefwoord: ede1.
heelu
tw.
Wee; diepe smart.
Soseefi Masaa Jesesi taki go doo taki: Ma heelu fu u, leliman fu Dyuweiti anga Faliseiman! Bika u na bidiigiman! (Mt. 23:13a)
Van: GE.
Etym.:
wee
.
hei1
1)
onoverg. ww.
hoog, lang zijn.
Te a gaasi kon hei, da a mu koti kon paata baka.
ant:
lagi.
heiwan
znw.
Sama fu u di wani de a moo heiwan mu de a moo pikinwan a u mindii. (Mk. 9:35b)
ant:
pikinwan.
2)
onoverg. ww.
high; dronken zijn.
Te wan sama diingi sopi te a duungu, da den sama e taki, a man hei.
syn:
duungu.
3)
overg. ww.
opheffen; optillen.
Den hei a osu moo fu wataa á kon a ini.
syn:
opo;
ant:
saka1.
4)
overg. ww.
waarderen; hoogachten; verhogen in sociale positie.
Den e hei a man fu di a abi tyaipi moni ede.
ant:
booko wan sama saka.
5)
znw.
hoge positie.
suku hei
aanmatigend zijn.
Te wan sama dyendee wani taki, ai suku hei, a á lobi pooti libi.
Van: EN.
Etym.:
high
.
hei2
tw.
Uitroep: he.
Ne a uman ya luku en bun a pe a sidon e waan faya, ne a akisi en taki: Hei! Yu ná wan fu den man fu Jesesi, no? A man fu Nasaleti Kondee? (Mk. 14:67)
hei hei1
znw.
heuvel.
Wan hei hei na wan peesi di hei, ma a á hei enke wan mongo.
Zie:
beligi;
mongo2.
Van: EN.
Etym.:
high high
.
hei hei2
bw.
bazig.
A basi e bali a wookoman so hei hei enke wan pikinengee, fu a du a wooko bun.
heiwan
znw.
hoogste; grootste.
Zie trefwoord: hei1.
hii1
bnw.
helemaal, geheel.
A hii boto sungu gwe a ondoo wataa, wi á si en moo seefi seefi.
syn:
ala;
ant:
afu.
hii2
znw.
stapel hout dat verbrand moet worden.
Wan hii na wan ipi udu di den sama e meke a ini goon fu boon.
Zie:
udu.
Van: EN.
Etym.:
heap
.
hii3
idiofoon.
geluid van huilen.
hipi
onoverg. ww.
veel zijn; een groot aantal.
Zie trefwoord: ipi.
ho
1)
znw.
korte schoffel.
Anga wan ho den sama e kaabu peesi puu den uwii.
syn:
tyapu.
2)
znw.
een werktuig dat lijkt op een schoffel lijkt waarmee men een boomstam uitholt om een boot te maken.
Anga wan ho den sama e diki boto.
Zie:
puulu2.
Van: EN.
Etym.:
hoe
.
hogii
znw.
gevaar; kwaad.
Zie trefwoord: ogii.
holi
overg. ww.
aanraken.
Zie trefwoord: oli1.
hopo
overg. ww.
openen.
Zie trefwoord: opo.
how
znw.
houwer.
Anga wan how mi e wai gaasi efu mi e koti sani.
Zie:
koti.
sengee how
znw.
soort kapmes.
Van: DU.
Etym.:
houwer
.
howpu
1)
overg. ww.
vertrouwen; verzekerd zijn van.
Mi e howpu fu mi sa go a Gadu Kondee te Masaa Jesesi daai kon baka.
Zie:
biibi;
winsi2.
2)
znw.
vertrouwen.
A howpu di mi abi: na fu wi sa kaba anga a wooko di wi de ya.
Zie:
biibi;
winsi2.
Van: GE.
Etym.:
hope
.
© Copyright SIL 2003