U - u

u manini fasi u taki 'i'. you.
U-boot wan feti boto ta waka a wata basu. submarine.
ui 1) ajon; zonjon. onion.
2) sipootu. joke.
uielucht a ta sumëë ajon. onion smell.
uiensoep baafu de boi ku ajon. union soup.
uier bobi u dee mbeti dee ta njan uwii soni. udder.
uiig sipoutu a ta mbei. funny; facetious.
uil hogifou. owl.
uilachtig don. dumb.
uit 1) an dë a dendu.
2) fu.
3) na.
4) kumutu a. out.
uitademen böö fëëë. breathe out.
uitbannen jaka puu. banish; exorcise.
uitbazuinen tja di taki lomboto di köndë. blaze abroad.
uitbijten 1) njan koti. eat away.
2) puu pëndë. bleach.
uitblazen böö tapa. blow out.
uitblinken 1) ta sëndë njaan. shine.
2) ta du ën möön bunu möön hii de tuu. excel.
uitblinker a köni möön dee otowan gaanfa. brilliant.
uitblussen tapa. extinguish.
uitbouw di pisi u di wosu di de mbei nama ku di otowan. wing of a building.
uitbraak booko kumutu. escape.
uitbraaksel balaki. vomit.
uitbraken ta balaki. vomit.
uitbrander wan fan i fan ku wan sëmbë hogi dëën te a bigi. scolding.
uitbreiden ta göö ta paaja. spread; extend.
uitbroeden di obo ta buuka. hatch.
uitbuiten te i nöö ta feni njan a sëmbë ma de an ta feni a i. exploit.
uitbundig gaanfa. exuberant.
uitdagen buta ku sëmbë faa du wan soni anbunu. challenge; defy.
uitdampen ta dëë. evaporate.
uitdelen ta paati. distribute.
uitdenken ta boi köni a hedi dendu. devise; contrive.
uitdoen 1) tapa. extinguish.
2) puu. remove.
uitdossen bisi waiti bisi. dress up.
uitdoven tapa. extinguish.
uitdraaien bia tapa. turn off.
uitdrager wan sëmbë ta sei awoo soni. second-hand dealer.
uitdrukkelijk gbelingbelin. express; explicit.
uitdrukken 1) ta fan wan soni kumafa i ta si ën. express oneself.
2) kwindji puu. squeeze out.
uitduiden lei sëmbë soni. indicate.
uiteen de paaja. apart; asunder.
uiteenzetting te de ta taki wan soni fu sëmbë sa fusutan möön bunu. explanation.
uiteinde di kaba pisi fëën. extremity.
uiteindelijk 1) awaa ufö.
2) di kaba pisi fëën. finally.
uiten ta taki wan soni. utter; express.
uitentreuren nöömö. continually.
uiteraard sö a dë; sö nöö a mbei. naturally; in the nature of things.
uiterlijk a döösë. outward; external.
uitermate gaanfa. extremely.
uiterst di lasiti wan; di möön.. wan. extreme.
uitfluiten te de ta mbei afoofio u lei taa de an lobi di soni; ta mbei saaa. hiss.
uitgaaf di mëni möni di de njan. expenditure.
uitgalmen bai taanga konda soni. bawl out.
uitgang di pasi ka i o kumutu. exit.
uitgave 1) di unmëni möni di de njan. expenditure.
2) mbei u buku. publication.
uitgebreid te go piii. extensive.
uitgehongerd a ta dëdë ku hangi. famished.
uitgekookt a a' politiki fa. sly; cunning.
uitgelaten a ta wai gaanfa seei. elated.
uitgeleefd a ko gaandi te a ko pukuu. decrepit.
uitgeslapen 1) a duumi te a tjikëën.
2) a a' politiki fa. shrewd.
uitgesloten an dë fii pakisei ën seei; an kan. out of the question.
uitgestorven a bi dë a fosuten ma an dë fa u dë möön; di lö fëën kaba. extinct.
uitgestreken i ta mbei kuma i bumbuu poi, soni an ta toobi i. smug.
uitgeven 1) njan möni. spend.
2) paka u mbei buku. publish.
3) paati soni. give out.
4) tja soni ko a lanti. issue.
uitgever 1) di sëmbë nasö dee sëmbë de ta paka u mbei di buku. publisher.
2) wan sëmbë di ta njan möni. spendthoift.
3) sëmbë di ta paati soni. issuer.
uitgewekene wan sëmbë di kule kumutu nëën köndë fu di wan soni miti ën. refugee.
uitgewoond bookobooko. delapidated.
uitgezocht a bunu möön hii; a waiti möön hii. superior; exquisite.
uitgezonderd boiti. except.
uitgieren lafu te ja a' bandja; ta bai taanga ta du soni. roar with laughter.
uitgieten kandi tuwë. pour out.
uitgifte 1) te de paati soni.
2) te de tja soni ko a lanti. issue.
uitglijden kooga. slip.
uitheems na u di köndë aki soni, u woto köndë. exotic, foreign.
uithoek wan kamian ka sëmbë an nango hesihesi. remote place.
uitholden hoi go dou. bear.
uithongeren ta dëdë ku di hangi. starve, famish.
uithoren ta fini sëmbë soni. draw a person out.
uiting di soni di i fan. utterance.
uitje 1) wan piki ajon. small onion.
2) go waka wan pisiten. outing.
uitjouwen bai mbei sëmbë fa. hoot at; boo.
uitkeren paka. pay.
uitkering paima; pakamënti. payment.
uitkermen djëmë. groan; moan.
uitkiezen pii tei di i kë. choose; select.
uitkijk 1) di fa i ta si di soni. outlook.
2) kamian ka i sa si hii soni bunu. lookout.
uitklaren puu sëmbë nasö soni a wan kamian. clear out.
uitkleden ta puu bisi a sinkii. undress.
uitkomst 1) di fa di soni ko. result.
2) heepi. relief.
uitkopen bai soni a sëmbë te aambi möön. buy out.
uitkrijgen 1) kaba wan soni. finish.
2) puu. remove.
uitlachen ta lafu, ta mbei fa. laugh at.
uitleggen taki wan soni fu sëmbë sa fusutan. explain.
uitlokking hai toobi ko; tuwë kalu da ganian; tuwë sinkii da wan sëmbë; da sëmbë taanga a wan soni di anbunu. provocation.
uitloven paamusi soni. promise.
uitmaken kaba ku soni. finish.
uitmoorden kii kaba. massacre.
uitmunten a ta du ën möön bumbuu fa möön dee otowan tuu. excel.
uitmuntend a ta du ën bumbuu fa möön dee oto. excellent.
uitnodigen kai sëmbë fii ku ën du wan soni makandi. invite.
uitproesten bai lafu. burst out laughing.
uitpuilen ta kumtu a döö. bulge.
uitrichten du wan soni; du wan wooko. do; accomplish.
uitroeien kii kaba. root out; destroy.
uitroep wan bai i bai. exclamation.
uitrusten 1) böö te i kisi i seei. rest.
2) pii dee soni i a' fanöudu seeka buta dë. equip.
uitschakelen tapa faja nasö masini; tapa soni nasö sëmbë a a di soni a bi ta du. switch off; disconnect.
uitschateren bai lafu te bandja papai fii jabi. roar with laughter.
uitscheiden 1) disa.
2) puu ko a döö. stop, leave off.
uitschelden kosi. call names; abuse.
uitschenken kandi tuwë. pour out.
uitschieter wan soni di bumbuu möön dee otowan. peak; highlight.
uitschot poipoi soni. refuse; scum.
uitslag 1) soni ta kumutu a i sinkii. eruption.
2) di fa wan soni ko. result.
uitslapen duumi tee i fii i sinkii. have one's sleep out.
uitslijten ta gaandi ta poi; ta njan ta kaba. wear out.
uitsloven, zich ta du soni te pasa maaka da wan sëmbë. go out of one's way.
uitsluiten puu a dendu. exclude, rule out.
uitsmijter bëëë ku gbamba ku obo nëën liba. open meat-and-egg sandwich.
uitspanning 1) kamian ka i o go tei böö. resting place.
2) soni a ta du fu piizii hedi. recreation.
uitspansel di mundu a liba; gaangadu. firmament.
uitspatting te i ta libi fa i kë fanjanfanjan. dissipation.
uitspraak 1) di fa wan sëmbë ta fan. pronunciation.
2) di fa de kuutu buta. judgment.
uitstaan 1) hoi go dou; tja ku pasensi. bear; stand.
2) ta suti ko a döö. stand out; protrude.
uitstallen seeka soni buta dë fu te sëmbë ko de si ën. display.
uitstapje wan kölö waka i waka fu mbei piizii. excursion, trip, outing.
uitstappen kumutu a boto, opolani, oto. alight; get off; get out.
uitstedig na a foto ganda. out of town.
uitsteeksel wan soni ta suti ko a döö. projection.
uitstekend gaan bumbuu soni. excellent.
uitstel te i disa wan soni da wan oto ten. postponement.
uitstorten kandi soni tuwe; te tjuba kai gaanfa. pour out.
uitstralen ta sëndë faja ta tuwë; ta tuwë mujeje. radiate.
uittarten toobi sëmbë nasö mbeti faa du wan soni. defy; challenge.
uitteren ta njan di kaakiti fii ta mangu i te i ko kpangoo. waste away.
uittreden kumutu a di soni i bi sai dë. resign from; retire from.
uittreksel wan pisi fëën di i puu a dendu tei. extract.
uitvaart di bei u wan sëmbë. funeral.
uitvaren 1) waka ku sipi go. sail away.
2) ta kosi ta hogi ta du soni ku hati boonu gaanfa. rage.
uitverkoop te de ta sei soni bukopu puu. clearance sale.
uitverkoren de tei ën a dee otowan dendu. chosen.
uitvinden mbei wan soni de an bi mbei wan daka. invent.
uitvinder di sëmbë di mbei wan soni de an bi mbei wan daka. inventor.
uitvlucht 1) wan soni i taki fii puu i seei. excuse.
2) te i kule kumutu. run away.
uitvoer soni fii köndë di i ta manda go sei a oto köndë. export.
uitvoerig a mbei finifini. detailed.
uitvreten 1) ta njan mën puu. corrode;.
2) ta njan sëmbë soni ta kabëën a sösö. sponge on a person.
uitwas wan soni ta kumutu ta göö ta ko hogi. outgrowth.
uitwasemen puu ventu, suwa. evaporate; transpire.
uitweiden 1) taki soni finifini nango.
2) kumutu a di mama u di fan. digression.
uitwendig a döö së. outward, external.
uitwijzen jaka puu. expulsion.
uitwonend wan sëmbë an ta libi dë. non-resident.
uitzending 1) di fan de ta fan a ladio ku televisi. broadcast.
2) di manda de o manda i go a soni. mission.
uitzet dee soni dee i seeka buta dë fii bisi. outfit.
uitzetting 1) di fa wan soni ta göö ta paaja a bigi. expansion.
2) te de jaka puu. expulsion.
uitzicht 1) di fa i sa si soni a döö. view.
2) di fa i ta si wan soni taa a dë. outlook.
uitzinnig hedi fëën an dë bunu. mad; out of one's wits.
uk, ukje, ukkie piki mii. tiny tot.
ukelele wan piki gitali sö. ukelele.
ulevel wan pei suti sii. caramel.
ulo wan siköö ka i sa go te i kisi zesde klas pampia. higher elementary school.
ulster langa djakiti u kötö ten. long winter jacket.
ultiem di lasiti wan. ultimate.
ultimatum di soni i musu du ee nasö soni fii o ko hogi. ultimatum.
ultra gaanfa. ultra.
umlaut di maaka kuma sindeki wojo de ta buta a so lëtë liba. umlaut.
umpire di sëmbë di ta böö di foloiti a bali pëë. umpire.
unaniem de tuu piki di wan fa. unanimous.
underdog wogihedima. underdog.
UNESCO, Unesco, U.N.E.S.C.O. wan feleniki ta heepi goonliba sëmbë u de go a fesi a siköu ku sömëni oto soni. UNESCO. Var.: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
UNICEF, unicef, U.N.I.C.E.F. wan feleniki ta heepi pikimii u goonliba te de dë a nöutu. UNICEF. Var.: United Nations Children's Emergency Fund.
unicum apaiti soni. unique.
unie feleniki. union.
uniek an dë kuma dee otowan. unique.
uniform di bisi u di lö wooko dë nasö di siköu dë. uniform.
uniformiteit de tuu ta dë di wan fa. uniformity.
unisex a sa dë u womi ku mujëë tuu. unisex.
United States Ameekan köndë. United States.
universeel a dë soni u hii goonliba. universal.
universiteit di möön hei siköö. university.
upper ten dee möön gudu sëmbë u di köndë. upper ten.
uppie hën wanwan. alone.
uranium wan u dee soni de ta tei ta mökisi ku otowan ta mbei soni, de ta mbei di soni de kai 'bom' ku ën. uranium.
urbaan a nama a fa de ta libi a wan foto kamian. urbane.
ure juu. hour.
urgent a dë fanöudu fii musu du ën wantewante. urgent.
urine miindja. urine.
urmen dë fukafuka; ta booko hedi a soni. worry; fret.
urn bungu. urn.
US(A), U.S.(A.) Amëëkan Köndë. USA. Var.: United States of America.
usance 2) di fa de ta wooko ku ën. usage.
2) guwenti. custom.
usurpatie te i puu di sëmbë buta i seei nëën kamian. usurpation.
utilisatie du soni ku ën. ulitize.
utiliteit di fa i sa du soni ku ën. utility.
Utopia köndë de ta mëni a de hedi dendu ka hii soni ta waka bunu. Utopia.
utopisch(e) kuma i dë a wan kamian ka hii soni ta waka bunu. utopian.
uur juu; wan pisiten. hour.
uurwerk oloisi. timepiece.
uw di fii. your.
uwentwege du da i; du a i në. on your behalf.
uwerzijds di fii së u di du. on your part.
Copyright © 2002