Y - y

y' vnw. afkorting van yu.
ya Zie trefwoord: iya. vnw. ja.
Yaba znw. naam van een vrouw di op donderdag geboren is. Zie: Zie tabel onder: deinen.
yagi ww. wegjagen, verjagen, verdrijven. Di a man bigin du ferferi, den yagi en puru ini a dyari. Toen de man lastig begon te doen, joeg men hem het erf uit. Efu Ronald prefuru fu kon baka, mi o yagi en gwe. Als Ronald het waagt terug te komen, jaag ik hem weg.
noti no yagi gezegde. geen success hebben, onverrichter zake terugkeren. Un fisi heri dei ma noti no yagi. We hebben de hele dag gevist, maar zijn onverrichter zake teruggekeerd.
Yampaneisi 1) znw. Javaan.
2) bnw. javaans. Var.: Yapaneisi.
yamsi Zie trefwoord: nyamsi. znw. soort aardvrucht.
yana Zie trefwoord: yanda. bw. daarginds.
yanasei Zie trefwoord: yanda. bw. daarginds.
yanda bw. daarginds. Var.: yana; yandasei; yanasei. Van: Eng. Etym.: yonder .
yandasei Zie trefwoord: yanda. bw. daarginds.
yaneifri znw. jenever. Zie: sopi. Van: NL. Etym.: jenever .
Yapaneisi Zie trefwoord: Yampaneisi. bnw. javaans.
yapon znw. jurk. Zie: koto.
yapyapi znw. verzamelnaam van verschillende aapsoorten. syn: keskesi; spec: babun1; bisa; monkimonki; keskesi; bergikeskesi; kwata; saguwenke; wanaku. Morph.: redup.
yarayara bnw. licht van kleur, maar niet blank. Morph.: redup. Zie: malata.
yari1 1) znw. jaar. A yari tapu. Het jaar is om. Zie: bigiyari.
de tapu ... yari gezegde. oud zijn, op leeftijd. Granmama de tapu en yari kba, dati meki a no man waka moro. Oma is al op leeftijd vandaar dat ze niet meer kan lopen. syn: grani; owru1.
tyari yari gezegde. ouder zijn dan men denkt. Fa yu si mi granmama dape, a tya yari. A o tapu seibitenti yari. Hoe je mijn oma daar ziet, ze is ouder dan ze eruit ziet. Ze wordt zeventig jaar.
2) znw. jaarwisseling, oudejaarsavond en / of nieuwjaarsdag. Pe yu o go nyan yari? Waar ga je de jaarwisseling vieren? Mi kon fu winsi yu wan yari. Ik ben je een gelukkig nieuwjaar komen wensen. syn: nyunyari. Zie: bakayari; mofoyari; owruyari.
3) znw. oudjaars kadootje gegeven aan een trouwe klant. A yari di psa omu sneisi gi mi wan batra sopi leki yari. Vorig jaar gaf de chinese winkelier mij een fles whisky als oudjaars kado.
yari2 znw. el (69 centimeter).
yari3 tw. uitroep bij dyul (een bepaald spel) als iemand over de eindstreep gaat.
yarsin znw. gordijn, jaloezie, zonnescherm. syn: garden.
yasi znw. tropische huidziekte (framboesia).
yasiman znw. jawslijder.
Yaw znw. naam van een man di op donderdag geboren is. Zie: Zie tabel onder: deinen.
yayo ww. uitlopen, hoereren, zwerven. A frow disi e yayo ala sei. Deze vrouw hoereert overal. syn: wakawaka.
yayofrow Zie trefwoord: yayo-uma. znw. hoer, slet, lichtekooi.
yayolibi znw. hoererij, ongebonden levenswijze, trouweloze liefde. syn: motyolibi.
yayolobi znw. trouweloze liefde.
yayoman znw. hoereerder, zverver, losbol.
yayo-uma znw. hoer, slet, lichtekooi. syn: motyo; huru; wakawaka frow. Var.: yayofrow.
yepi 1) ww. helpen, meewerken, bijstaan, steunen, redden. Yu kan yepi mi fu wasi den krosi? Kun je me helpen met kleren wassen?
2) znw. hulp, steun, bijstand. Mi go na someni datra ma mi no ben man feni yepi. Ik ben bij vele doktoren geweest maar kon geen hulp vinden. Yepi no de. Er is niets aan te doen (lett: hulp is er niet).
yepi wan anu een handje helpen. Zie trefwoord: yepi wan anu.
yere1 1) ww. horen, luisteren, vernemen. Mi ben yere a dagu e bari. Ik hoorde de hond blaffen. Zie: arki.
2) ww. verhoren. Gado no e yere begi te wi wani. God verhoort geen gebeden wanneer wij dat willen. syn: gi yesi. Zie: piki1.
yere skin gezegde. zwaar zijn. A wroko disi yere skin. Dit is zwaar werk. syn: hebi.
yere2 Zie trefwoord: yèrè. tw. hoor!
yèrè tw. hoor! Tide mi no o kon na yu oso, yèrè! Mi weri. Vandaag kom ik niet bij je thuis, hoor! Ik ben moe.
yere skin buitensporig, overdrijven, de perken te buiten gaan. Zie trefwoord: yere skin.
yes'ati Zie trefwoord: yesi-ati. znw. oorpijn, oor ontsteking.
yesi znw. oor.
kaka yesi ww. aandachtig luisteren. Arkiman, mi o ferteri unu wan fosten tori. Un kaka yesi, arki. Luisteraars, ik zal u een verhaal uit de oude doos vertellen. Luistert u goed!
poti yesi ww. opmerkzaam luisteren, acht geven op. Mi no poti yesi na a boskopu san bari na a radio. Ik heb niet geluisterd naar de radioboodschap. Var.: poti yesi arki.
Mi yesi e singi. gezegde. Lett: Mijn oren zingen. Gebruik: In de volksmond wordt beweert dat men dan over je roddelt.
yesi-ati znw. oorpijn, oor ontsteking. Bigisma taki: Te yu skopu wan todo, yu o kisi yesi-ati. Oude mensen zeggen: Wanneer je een kikker schopt, zal je oorpijn krijgen. Spelling variation: yes'ati
yesibuba znw. oorlel.
yesidoti znw. oorsmeer. Var.: yesikaka.
yesikaka Zie trefwoord: yesidoti. znw. oorsmeer.
yesilinga znw. oorbel, oorring.
yesimama znw. trommelvlies.
yesi-olo znw. oorholte.
yeye 1) znw. geest. Zie: winti2.
2) znw. persoonlijke geest. Zie: kra; dyodyo.
yeyefasi bw. geestelijk gezien, op geestelijk gebied. Son sma e si ala sani san e psa yeyefasi. Sommige mensen zien achter alles wat gebeurd iets geestelijks.
yoisti bw. juist, zuiver. Te yu go na a yoisti presi yu o feni yepi. Als je naar de juiste instantie gaat, zul je hulp vinden. syn: soifri.
yoko Zie trefwoord: tyokro. ww. wurgen, onder de arm klemmen, om de nek grijpen.
yokro Zie trefwoord: tyokro. ww. wurgen, onder de arm klemmen, om de nek grijpen.
yoku ww. jokken (het wordt minder ernstig beschouwd dan lei). A boi yoku tak' a no en broko a grasi. De jongen jokte dat hij de ruit niet gebroken had. Zie: lei.
yong'boi Zie trefwoord: yonguboi. znw. jongeman.
yong'man znw. mannetjes zangvogel in zijn eerste ontwikkelingsfase. Zie: tigriman; repman.
yongu 1) bw. jong. ant: owru1.
2) bw. onrijp. Den bakba disi yongu ete. Deze bacoven (bananen) zijn nog onrijp. ant: lepi.
3) tw. aanspreekvorm voor leeftijdsgenoot. Ei, yongu. Fa yu e tan? Hallo, jongen. Hoe gaat het?
4) znw. jongen. syn: boi1.
5) tw. uitroep: jongen!
yonguboi znw. jongeman. Spelling variation: yong'boi
yonguman Zie trefwoord: yonkuman.
yonkuman znw. jongeman. Var.: yonguman. Spelling variation: yonk'man
yorka znw. geest van een overledene. Een yorka kan of een kabra of een profen zijn. Zie: winti2; yeye; spuku.
yorkaberi znw. schijnbegrafenis van spoken te middernacht, maar ook gebruikt voor een begrafenis waar de mensen alleen witte kleren dragen.
yorkatafra znw. geestenmaaltijd voor de geest van iemand die overleden is.
yosyosi 1) znw. kleuters of peuters. Den yosyosi e prei na dorosei. De peuters zijn buiten aan het spelen. syn: pikinnengre.
2) bnw. klein. Mi no o bai den yosyosi bakba disi. Ik koop deze kleine bacoven (bananen) niet. syn: pikin1; totitoti.
yosyosi-skoro znw. kleuter- of peuterschool. Tra yari a boi disi o go na wan yosyosi-skoro. Volgend jaar gaat deze jongen naar een kleuterschool. Zie: preiskoro.
yowka znw. knikker. (Knikkers worden in spelletjes zoals olometi, bonsbak en wakatyopu gebruikt.). syn: mormo.
yowla ww. pret maken. Mi e go yowla pikinso na a dansi-oso. Ik ga een beetje pret maken in de dansclub. syn: meki prisiri. Spelling variation: yola
yu vnw. 2de persoon enkelvoud voornaamwoord (je, jij, u); ook bezittelijk gebruikt (jouw, uw). Var.: i.
yuru Zie trefwoord: yuru-oso. znw. huishuur.
yuru1 znw. uur, tijd. Mi ben abi fu wakti wan heri yuru langa. Ik heb een uur lang moeten wachten. Yu no mus kon fosi tin yuru. Je moet niet voor tien uur komen. San na a yuru? Hoe laat is het? (Lett: Wat is de tijd?)
ala yuru bw. telkens weer. Ala yuru a man disi e kon tanteri mi! Deze man komt me telkens weer lastig vallen!
yuru2 1) ww. huren. Di mi papa kon dya, un yuru wan oto fu go luku a foto. Toen mijn vader hier kwam, huurden we een auto om de stad te gaan bezichtigen.
2) ww. verhuren. Te mi o froisi go tan na Nickerie, mi o yuru mi oso na foto. Als ik naar Nickerie verhuis, zal ik mijn huis in de stad verhuren.
3) znw. huur, huishuur. Var.: yuru-oso.
4) ww. in dienst nemen. Pe a p'pa bo feni moni fu yuru wan verpleegster? Waar zou de vader geld vinden om een verpleegster in dienst te nemen?
yuru-oso 1) znw. huurhuis, gehuurde huis. Mi e tan ini wan yuru-oso. Ik woon in een gehuurd huis. Spelling variation: yur'oso
2) znw. huishuur. Omeni yuru-oso yu e pai ala mun? Hoeveel huishuur betaal je per maand? Var.: yuru2.
yusrefi wederkerend.vnw. jezelf.
Copyright © 2003